Thể thao – công cụ xã hội hiệu quả
Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, mỗi năm Đông Nam Á ghi nhận hàng trăm nghìn vụ việc liên quan đến tội phạm và bạo lực có yếu tố thanh thiếu niên. Các nguyên nhân chính thường đến từ sự thiếu định hướng, môi trường sống bất ổn, và đặc biệt là sự thiếu hụt các hoạt động lành mạnh để giới trẻ tham gia.
Trong khi đó, thể thao vốn mang lại cơ hội rèn luyện thể chất, phát triển kỹ năng xã hội, nuôi dưỡng tinh thần kỷ luật và sự đoàn kết. Từ thành công của nhiều mô hình “Thể thao vì sự phát triển và hòa bình” trên thế giới, các quốc gia ASEAN đã thống nhất khởi động Sáng kiến Thể thao và Phòng chống tội phạm thanh thiếu niên Đông Nam Á (SYCP).
Thể thao phát triển mạnh trong các trường học
Sáng kiến SYCP – ASEAN chung tay vì thế hệ trẻ
Tại Đông Nam Á, nhiều quốc gia ASEAN đã công nhận thể thao là công cụ hiệu quả trong phát triển xã hội, đồng thời lồng ghép vào các chương trình phòng ngừa tội phạm. Để phát huy sức mạnh của thể thao, Liên minh Thể thao vì Công lý Hình sự phối hợp cùng Ủy ban Olympic quốc tế (IOC) và Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) đã triển khai Sáng kiến Thể thao và Phòng chống tội phạm thanh thiếu niên Đông Nam Á (SYCP).
Sáng kiến này hướng đến việc tận dụng sức mạnh của thể thao để giải quyết những thách thức nhức nhối như tội phạm vị thành niên, bạo lực học đường và các hành vi chống đối xã hội – vốn đang là mối lo ngại chung của nhiều quốc gia.
Chương trình được thực hiện tại 4 quốc gia: Lào, Philippines, Thái Lan và Việt Nam. SYCP đặt ra 3 mục tiêu trọng tâm: Giảm nguy cơ phạm tội ở thanh thiếu niên thông qua thể thao: Tạo điều kiện để giới trẻ tiếp cận các hoạt động thể thao đa dạng, thay thế thời gian rảnh rỗi dễ bị lôi kéo vào tệ nạn; Phát triển kỹ năng sống và giá trị nhân văn: Thể thao là môi trường rèn luyện kỷ luật, tinh thần đồng đội, sự kiên trì – những yếu tố giúp thanh thiếu niên có định hướng lành mạnh hơn; Tăng cường hợp tác khu vực và quốc tế: Xây dựng mạng lưới liên kết giữa các tổ chức thể thao, giáo dục, thanh niên và lực lượng chức năng trong ASEAN để nhân rộng mô hình hiệu quả.
Nội dung triển khai SYCP tập trung vào: Các giải thể thao cộng đồng miễn phí hoặc chi phí thấp cho thanh thiếu niên; Các chương trình huấn luyện kỹ năng mềm lồng ghép trong tập luyện thể thao; Hợp tác với trường học, câu lạc bộ, tổ chức xã hội để tạo “vùng an toàn” cho giới trẻ; Chia sẻ dữ liệu, nghiên cứu về tác động của thể thao đối với giảm tội phạm thanh thiếu niên.
Việt Nam – điểm nhấn từ thực tiễn
Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia tiên phong trong việc kết hợp thể thao và phòng chống tội phạm thanh thiếu niên. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng Bộ Công an đã phối hợp với nhiều tổ chức quốc tế triển khai các dự án thể thao cộng đồng, đặc biệt ở vùng khó khăn và khu vực đô thị đông dân.
Sự tham gia của Việt Nam trong SYCP không chỉ là trách nhiệm quốc tế mà còn mang ý nghĩa thiết thực: góp phần xây dựng môi trường sống lành mạnh, giảm thiểu tội phạm vị thành niên, đồng thời phát huy giá trị của thể thao như một công cụ nhân văn cho phát triển xã hội.
Thể thao thu hút đông đảo thanh thiếu niên tham gia
Tại Việt Nam, nhiều mô hình đã chứng minh hiệu quả rõ rệt. Các chương trình “Bóng đá học đường”, “Võ thuật học đường” hay “Sân chơi an toàn cho em” không chỉ giúp học sinh rèn luyện thể chất mà còn giảm đáng kể tỷ lệ bỏ học, vi phạm kỷ luật và bạo lực học đường.
Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương khẳng định: “Tham gia SYCP sẽ giúp Việt Nam tiếp cận thêm nguồn lực và tri thức quốc tế, từ đó triển khai hiệu quả hơn các chương trình phát triển thanh thiếu niên thông qua thể thao. Việc thực hiện sáng kiến này sẽ phát huy mạnh mẽ vai trò của thể thao trong phát triển lành mạnh nhân cách, thể chất cho thanh thiếu niên Việt Nam”
Lan tỏa thông điệp từ AMMS-8
Sáng kiến SYCP sẽ được giới thiệu và thảo luận tại Hội nghị Bộ trưởng Thể thao ASEAN lần thứ 8 (AMMS-8) do Việt Nam đăng cai vào tháng 10 tới, tại Hà Nội. Đây là dịp để Việt Nam khẳng định vai trò tiên phong trong việc sử dụng thể thao như một giải pháp xã hội bền vững, đồng thời lan tỏa thông điệp: thể thao không chỉ tạo ra những nhà vô địch trên sân đấu, mà còn góp phần hình thành thế hệ công dân có trách nhiệm, sống lành mạnh và gắn kết với cộng đồng.
Đặc biệt, Việt Nam được kỳ vọng sẽ phát huy kinh nghiệm trong việc lồng ghép thể thao vào các chương trình phát triển thanh thiếu niên. Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương khẳng định: “Thời gian qua, Việt Nam đã chú trọng sử dụng thể thao như một giải pháp giúp thanh thiếu niên rèn luyện nhân cách, giảm nguy cơ sa vào tệ nạn. Việc tham gia Sáng kiến SYCP sẽ giúp chúng ta tiếp cận thêm nguồn lực, tri thức quốc tế để triển khai hiệu quả hơn nữa.”
Trong bối cảnh ASEAN đang nỗ lực xây dựng kế hoạch hành động mới về phòng chống tội phạm xuyên quốc gia giai đoạn 2026-2035, Sáng kiến SYCP càng cho thấy tính cấp thiết của việc huy động thể thao như một công cụ hỗ trợ. Từ sân chơi thể thao, thanh thiếu niên không chỉ được rèn luyện kỹ năng sống, mà còn học cách chia sẻ, hợp tác, tôn trọng luật lệ – những giá trị cốt lõi giúp phòng ngừa hành vi lệch chuẩn.
Với vai trò quốc gia đăng cai AMMS-8 và là một trong bốn nước tiên phong thực hiện SYCP, Việt Nam đang đứng trước cơ hội khẳng định vai trò dẫn dắt khu vực trong việc khai thác giá trị xã hội của thể thao. Đây không chỉ là đóng góp cho một ASEAN hòa bình, an toàn, mà còn là bước đi cụ thể hiện thực hóa các cam kết phát triển bền vững của Liên hợp quốc.
Bài, ảnh: Nguyễn Khang