Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ người khuyết tật (NKT) khá cao so với tổng dân số trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương với hơn 7 triệu NKT, chiếm hơn 7,06% dân số từ 2 tuổi trở lên. Hoạt động thể dục thể thao (TDTT) chính là môi trường lý tưởng để NKT Việt Nam rèn luyện sức khỏe; đồng thời có thêm nghị lực, bản lĩnh, tự tin để hòa nhập xã hội và khẳng định mình trong cuộc sống.
Các giải đấu dành cho NKT được tổ chức định kỳ, thường xuyên
Những khó khăn ngày đầu thành lập
Giai đoạn đầu, hoạt động TDTT cho NKT gặp rất nhiều khó khăn từ cơ sở vật chất, huấn luyện viên chuyên biệt đến nguồn kinh phí cũng rất eo hẹp. Bên cạnh đó, nhận thức xã hội còn hạn chế và thiếu cơ chế, chính sách hỗ trợ. Nhưng chính những năm tháng đầu đầy gian khó ấy đã hun đúc tinh thần vượt lên chính mình, đặt nền móng cho những thành tích rực rỡ sau này. Thể thao người khuyết tật Việt Nam đã viết nên một câu chuyện kỳ diệu về nghị lực và khát vọng vươn lên.
Những cột mốc đáng nhớ đóng góp vào thành công chung của sự nghiệp thể dục thể thao nước nhà
Năm 1989, lần đầu tiên thể thao NKT Việt Nam tham dự Fespic Games tại Kobe Nhật Bản, VĐV Mai Ngọc Thành giành 01 HC Bạc môn Bắn súng hơi. Năm 1995, Hiệp hội Thể thao người khuyết tật được thành lập và đến năm 1997, Hội thi Văn nghệ - Thể thao toàn quốc lần đầu tiên được tổ chức tại Quảng Trị đã tạo tiếng vang lớn và thu hút sự quan tâm của toàn xã hội. Sau đó, Hội thi được tổ chức 4 năm 1 lần; đến năm 2014 kết thúc tại Cần Thơ.
Mỗi giải đấu là cơ hội để VĐV NKT được khẳng định tài năng, hòa nhập cộng đồng
Năm 2000, Việt Nam hội nhập quốc tế và tham gia Paralympic Games tại Sydney (Úc). Từ năm 2001, Việt Nam tham dự Đại hội Thể thao Người khuyết tật Đông Nam Á (ASEAN Para Games). Năm 2023, Việt Nam là chủ nhà của ASEAN Para Games lần thứ 2 và đoàn VĐV NKT của chúng ta xếp thứ 2 toàn đoàn.
Năm 2005, Hiệp hội Thể thao người khuyết tật Việt Nam (nay là Ủy ban Paralympic Việt Nam) được Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Ba.
Năm 2008 đổi tên Hiệp hội Thể thao người khuyết tật Việt Nam thành Hiệp hội Paralympic Việt Nam.
Năm 2010, Việt Nam lần đầu tham dự Asian Para Games tại Quảng Châu, xếp hạng 12; năm 2014, tại Incheon, Hàn Quốc, Việt Nam xếp hạng 10/45 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Năm 2016, tại Paralympic Rio, VĐV Cử tạ Lê Văn Công giành HCV, thiết lập kỷ lục thế giới. Đây là lần đầu thể thao NKT Việt Nam có có HCV chính thức ở Paralympic.
Paralympic Tokyo 2020 (tổ chức năm 2021): HCB của Lê Văn Công là minh chứng cho sự bền bỉ và phát triển không ngừng của thể thao NLT Việt Nam.
Năm 2024, tại kỳ Paralympic tổ chức tại Paris: Đoàn TTNKT Việt Nam gồm 7 VĐV (cử tạ, bơi, điền kinh) giành 1 HCĐ nhờ nỗ lực phi thường của Lê Văn Công.
VĐV Lê Văn Công- người đã giành 3 tấm huy chương Vàng, Bạc, Đồng ở 3 kỳ Paralymic
Phát triển phong trào là nền tảng để thể thao NKT đến với cộng đồng
Đến nay, phong trào rèn luyện TDTT của NKT đã lan rộng khắp cả nước. Ban đầu, phong trào hình thành từ các tỉnh như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Quảng Trị... sau đó đã lan toả tới 45/63 tỉnh, thành phố trên cả nước (theo địa giới hành chính cũ), thu hút trên 35.000 người tập luyện thường xuyên. Mạng lưới CLB thể thao NKT không ngừng được mở rộng với 490 cơ sở TDTT của người khuyết tật. Các môn thể thao tập luyện cũng đa dạng, phong phú. Từ một số môn truyền thống ban đầu như: Điền kinh, Bơi, Cử tạ, Cầu lông, Cờ vua, Bóng bàn, đến nay đã có thêm nhiều môn mới, các môn thể thao hiện đại được NKT lựa chọn tập luyện và thi đấu như: Judo khiếm thị, Bắn cung, Quần vợt xe lăn, Boccia, Đấu kiếm xe lăn, Bóng đá khiếm thị 5 người, Picklebal, khiêu vũ thể thao, thể thao điện tử, Yoga...
30 năm qua đã chứng kiến sự biến đổi mạnh mẽ của Thể thao Người khuyết tật Việt Nam: từ những bước chân đầu tiên đầy khó khăn đến những tấm huy chương mang tính lịch sử; từ phong trào địa phương hạn chế đến sự lan tỏa mạnh mẽ toàn quốc. Đây không chỉ là câu chuyện về thể thao, mà còn là hành trình về bình đẳng, hòa nhập và khát vọng không ngừng vượt lên số phận. Quan trọng hơn hết, dấu ấn của chặng đường đã qua là nền tảng vững chắc để thể thao NKT Việt Nam vươn tầm quốc tế, trở thành biểu tượng sống động của nghị lực và niềm tự hào dân tộc.
Bài, ảnh T.Dương