Nếu các vận động viên nghĩ rằng không thể phát hiện doping máu, hãy nghĩ lại. Đây là bức thông điệp mà các quan chức thể thao đang truyền bá sau khi phát hiện tay đua xe đạp Tyler Hamilton của Mỹ sử dụng một phương pháp doping không thể dò được trước đây tại giả Tour of Spain tuần trước.
Hamilton đã giành huy chương vàng tại Olympics Athens trong tháng 8/2004. Anh phủ nhận hành vi gian lận và những người ủng hộ nghi ngờ tính chính xác của phương pháp xét nghiệm mới. Tuy nhiên, các chuyên gia lại có quan điểm trái ngược.
Trong các môn thể thao sức bền chẳng hạn như đua xe, tăng cường khả năng mang oxy trong máu có thể tăng thành tích của vận động viên thêm 20% hoặc nhiều hơn nữa. Mẹo đầu tiên mà vận động viên sử dụng là truyền máu, bổ xung thêm tế bào máu đỏ mang oxy. Tuy nhiên, có những rủi ro lớn khi truyền máu chẳng hạn như nhiễm khuẩn, virus cũng như phản ứng miễn dịch đe doạ tới mạng sống. Do vậy, khi một loại hocmon tự nhiên tên là erythropoietin (EPO) với chức năng tăng cường việc sản xuất tế bào máu đỏ được biến thành thuốc chống thiếu máu vào những năm 1980, thị trường chợ đen đã hình thành trong giới vận động viên.
Doping máu và tế bào lạ
Mãi cho tới cách đây một năm, phương pháp xét nghiệm EPO mới ra đời. Kể từ đó, phương pháp truyền máu kiểu cổ được sử dụng trở lại mặc dù có thể gây nguy hiểm tới tính mạng - doping máu. Giờ thì các nhà khoa học có thể dò được doping máu bằng phương pháp xét nghiệm dựa trên kháng thể. Nó hoạt động bằng cách dò các tế bào lạ trong mẫu máu của vận động viên. Mỗi tế bào máu đỏ của một người có tập hợp protein hoặc kháng nguyên giống hệt trên bề mặt tế bào.
Hệ thống nhóm máu A/ B/O liên quan tới các kháng nguyên lớn. Cần phải kiểm tra tính tương thích của máu người cho với máu người nhận bằng cách trộn huyết thanh của người này với tế bào máu đỏ của người còn lại để xác định xem có phản ứng kết dính hay không. Tuy nhiên, nhiều kháng nguyên nhỏ của hai người không nhất thiết phải tương thích với nhau. Do vậy, phương pháp xét nghiệm mới tìm kiếm 15 kháng nguyên nhỏ khác nhau và có thể dò được sự hiện diện của một đơn vị máu truyền (chừng 500ml).
Theo Ann-Muriel Steff, giám đốc nghiên cứu thuộc Cơ quan chống Doping thế giới (WADA), cho biết: Nếu bác sĩ thấy nhiều tập hợp kháng nguyên, điều đó có nghĩa là vận động viên có máu từ một người khác nữa. Nhóm chuyên gia của Hamilton - Phonak - tuyên bố tuần trước rằng các cuộc xét nghiệm A và B của tay đua này trong thời gian diễn ra giải Tour of Spain là dương tính. Xét nghiệm A tại Athens cũng vậy. Tuy nhiên, Halminton sẽ vẫn giữ được huy chương vàng vì xét nghiệm B ở Athens được bảo quản không đúng cách.
Tập hợp thứ hai
Hamilton nói rằng anh hoàn toàn vô tội. Phonak tuyên bố sẽ thành lập một tiểu ban gồm các nhà khoa học độc lập để kiểm tra tính chính xác của phương pháp xét nghiệm. Tuy nhiên, người phát triển phương pháp này - nhà khoa học thể thao Michael Ashenden thuộc Science and Industry Against Blood Doping ở Australia - quả quyết rằng phương pháp này không thể nhầm lẫn. Bạn có máu của một người khác trong hệ tuần hoàn hoặc là không, ông nói.
Theo Ashenden, chỉ có ba tình huống giải thích sự hiện diện của tập hợp kháng nguyên thứ hai (kháng nguyên lạ) và có thể kiểm tra dễ dàng để loại trừ. Tình huống thứ nhất là một người được cấy ghép tuỷ xương gần đây hoặc tế bào gốc gần đây. Tình huống thứ hai xảy ra nếu vận động viên có anh em sinh đôi không giống nhau vì thỉnh thoảng anh em sinh đôi trao đổi tế bào trong dạ con. Tình huống thứ ba sẽ xảy ra nếu hai phôi thai kết hợp sớm trong quá trình phát triển.
Tuy nhiên, phương pháp xét nghiệm mới không thể phát hiện việc một vận động viên tự trích máu, dự trữ rồi truyền nó trở lại cơ thể cho tới ngay trước khi diễn ra cuộc đua. Ashenden hiện đang phát triển kỹ thuật dò trò gian lận này. Các chuyên gia cho rằng một số vận động viên đang sử dụng các dạng haemoglobin nhân tạo mà hiện được thử nghiệm lâm sàng để thay thế máu. WADA cho biết cơ quan này có phương pháp dò song chưa tiết lộ thông tin chi tiết.
Theo VietNamnet