Trong thời gian qua, công tác kiểm tra, đánh giá và tăng cường quản lý nhà nước trong các lĩnh vực an toàn trường học, y tế học đường và đặc biệt là chăm lo giáo dục thể chất, thể thao học đường đã được quan tâm hơn và đạt được những kết quả nhất định. Nổi bật có thể thấy, đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, giảng viên đã được tăng cường về số lượng, chất lượng chuyên môn cơ bản đáp ứng được nhiệm vụ quản lý, giảng dạy. Cơ sở vật chất, trang thiết bị (sân tập, nhà tập...) phục vụ giáo dục thể chất và thể thao trường học được quan tâm và tăng cường trang bị, tu sửa, xây dựng và mua sắm mới…
Tuy nhiên, bên cạnh đó, cơ chế, chính sách nhằm khuyến khích công tác giáo dục thể chất và thể thao trường vẫn còn chưa hợp lý, hiệu quả, tồn tại nhiều bất cập cần được giải quyết. Đặc biệt, phương pháp giảng dạy để khuyến khích các em tập luyện TDTT, yêu thích môn học giáo dục thể chất đã trở thành đề tài cần được xem xét một cách nghiêm túc.
Trên thực tế đã có nhiều bài viết phân tích về một phương pháp dạy học mới, đó là phương pháp dạy học theo hướng cá thể hóa. Tuy nhiên, cách dạy học tiên tiến này vẫn chưa được thực hiện đồng bộ và còn có ý kiến trái chiều. Vừa qua, trong kết luận của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo- Nguyễn Kim Sơn tại buổi làm việc với Vụ giáo dục thể chất cũng đã nêu ra vấn đề này. Bộ trưởng cho rằng: “cần thiết phải đổi mới môn học giáo dục thể chất, hoạt động thể thao tại các đơn vị. Đảm bảo môn học giáo dục thể chất phải đi vào thực chất và hiệu quả, hướng đến hình thức đào tạo theo triết lý cá thể hóa.”
Vậy dạy học theo triết lý cá thể hóa là gì? Và giáo dục thể chất theo hướng cá thể hóa là như thế nào?
Dạy học cá thể hóa là phương pháp giảng dạy yêu cầu người giáo viên phải quan tâm tới từng đối tượng học sinh, dạy cho từng cá nhân hoặc từng nhóm chứ không phải dạy theo số đông. Muốn vậy, người giáo viên phải nắm được năng lực tiếp nhận và cả đặc điểm tâm sinh lý của từng em. Bởi vì mỗi con người không ai giống ai mà có những đặc điểm khác nhau.
Trong giáo dục thể chất cũng như vậy, người giáo viên phải nắm rõ được các tố chất thể lực, đặc điểm cấu tạo cơ thể, tâm sinh lý của học sinh để đưa ra các phương pháp phù hợp. Đối với những học sinh có thể trạng tốt, nắm bắt động tác nhanh có thể xếp ra một nhóm để các em phát huy được năng lực của mình và có cơ hội thi thố tài năng. Ngược lại, các em chưa giỏi thì thầy cô phải đưa ra các bài học vừa sức, các động tác thực hiện mang tính cơ bản để các em có tinh thần nỗ lực và thêm tự tin vào bản thân. Không để các em học sinh cảm thấy giờ học giáo dục thể chất là một cực hình và mỗi lần đến tiết học lại lo sợ và cảm thấy chán nản.
Tuy nhiên, lý thuyết là vậy, nhưng để vận dụng vào thực tế lại là việc khó. Phương pháp mới đòi hỏi phải tiến hành thành hệ thống theo cấp học, từng khu vực, không thể một vài đơn vị thực hiện mà hiệu quả, cũng như không thể một sớm một chiều mà có kết quả ngay. Về việc này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã và đang đi đúng hướng khi cho triển khai thực hiện ở một số địa phương và những đơn vị trường học nào thuận lợi thì làm trước sau đó mới thực hiện đại trà theo phương châm “làm từ ít tới nhiều”.
Dạy học cá thể hóa là một quan điểm sư phạm tiến bộ mà nhiều nước trong khu vực và trên thế giới đã tiến hành. Phương pháp này đòi hỏi người giáo viên phải có những kỹ năng tiếp cận, nắm bắt được đặc điểm, cấu tạo tâm sinh lý của các em học sinh để từ đó có phương pháp dạy phù hợp. Song để đạt hiệu quả cũng cần có sự tác động hai chiều, nghĩa là từ chính phía các em học sinh. Các em phải chủ động tích cực trong học tập chứ không chỉ thụ động làm theo, bắt chước, mô phỏng…
Tiếp đến, các hoạt động thể thao nội khóa phải gắn với các hoạt động ngoại khóa, luôn có những hình thức phong phú mới được đưa ra: ví dụ như các giờ ngoại khóa có thể tổ chức thi đấu giao lưu để tăng tính hấp dẫn, vui nhộn của môn thể thao mà các em lựa chọn. Hoặc các thầy, cô cũng có thể tham gia chia đội để các em và thầy cô cùng giao lưu tập luyện và thi đấu. Điều này nhằm tăng mối tương tác giữa trò - trò, giữa trò - thầy và ngược lại. Có như vậy hiệu quả học các giờ giáo dục thể chất sẽ hấp dẫn hơn.
Còn về phía gia đình, phụ huynh học sinh cũng cần tích cực tham gia tập luyện thể dục thể thao vừa nhằm rèn luyện sức khỏe cho bản thân vừa là để có thêm thời gian quan tâm, vui đùa cùng con cái sau một ngày làm việc; Tránh tính trạng sáng đi làm chiều về nhà, tối mỗi người một góc ôm điện thoại, tình cảm gia đình vì thế mà xa lánh, con cái cũng không có hứng thú trong học tập.
Đối với xã hội, càng cần có những thay đổi nhận thức về môn học giáo dục thể chất. Cần xem trọng việc rèn luyện nâng cao sức khỏe cho bản thân hàng ngày, coi đó là thói quen không thể thiếu như uống nước, hít thở… không để khi nằm trên giường bệnh rồi mới thấy giá trị của sức khỏe, mới ao ước có được sức khỏe. Một sự thật hiển nhiên là nếu không có sức khỏe thì bạn không thể làm được việc gì. Do vậy, rèn luyện thể dục thể thao hàng ngày để có sức khỏe tốt là điều mỗi người dân phải tự nhận thức được. Và môn học giáo dục thể chất nhằm nâng cao thể trạng cho thanh thiếu niên Việt Nam đáp ứng yêu cầu của xã hội mới cần phải được đánh giá một cách chính xác ý nghĩa và vai trò của nó.
Để giải được bài toán này, thiết nghĩ phương pháp giảng dạy được đổi mới là một điều cần thiết nhưng sự ủng hộ tích cực, sự thay đổi nhận thức từ phía gia đình, nhà trường và xã hội mới là các yếu tố quyết định để các em học sinh yêu thích các môn học nói chung và môn giáo dục thể chất nói riêng. Những động thái gần đây của Bộ Giáo dục và Đào tạo là tín hiệu đáng mừng, mở ra những cách làm mới, cách nhìn mới về vấn đề sức khỏe cho các em học sinh. Kết quả tích cực chắc chắn sẽ là điều tất yếu.
An An