Các chuyên gia đầu ngành về dinh dưỡng & thể thao tham gia buổi tọa đàm trực tuyến
(Ảnh:QB)
Hội nghị Trung ương 6, khóa XII đã ban hành các nghị quyết về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân cũng như công tác dân số trong tình hình mới, nhấn mạnh việc tập trung nâng cao thể lực, tầm vóc cho người Việt Nam.
Gần đây nhất, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Bảo đảm dinh dưỡng hợp lý và tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên để nâng cao sức khỏe, dự phòng bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản giai đoạn 2018 – 2025 (Đề án 41)…
Quan điểm, chủ trương trên cho thấy tầm quan trọng của dinh dưỡng, giáo dục thể chất cho thế hệ trẻ. Bởi một dân tộc khỏe mạnh cần quan tâm tới dinh dưỡng, giáo dục thể chất cho trẻ em từ nhỏ để tạo nguồn lực phát triển đất nước vững mạnh. Tuy nhiên, thực tế so với các tiêu chuẩn chung của quốc tế, thể lực và tầm vóc người Việt Nam còn khiêm tốn, thua kém nhiều nước trong khu vực. Tình trạng này nếu chậm khắc phục sẽ ảnh hưởng tới chất lượng nguồn nhân lực vốn đứng trước yêu cầu ngày càng cao trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế và công cuộc công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.
Với mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, từng bước nâng cao chất lượng giống nòi và tăng tuổi thọ khỏe mạnh của người Việt Nam, Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức Tọa đàm “Nâng cao thể lực, tầm vóc cho thế hệ tương lai”. Buổi tọa đàm diễn ra tại trụ sở Văn phòng Quốc Hội, Trần Phú , Hà Nội.
Buổi tọa đàm có sự tham dự của Bà Nguyễn Thị Mai Hoa, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội; TS. Đàm Quốc Chính, Giám đốc Trung tâm Thông tin Thể dục thể thao, Tổng cục Thể dục Thể thao, Giám đốc Văn phòng Ban điều phối đề án tổng thể phát triển thể lực, tầm vóc người Việt Nam giai đoạn 2011 – 2030; TS. Trần Hiếu, Phó Viện trưởng phụ trách Viện Khoa học Thể dục Thể thao ; Bà Lều Nguyệt Ánh, Giám đốc Nghiên cứu & Phát triển (R&D) – Tập đoàn TH và ông Nguyễn Quốc Thắng, Phó TBT Báo đại biểu nhân dân.
Tọa đàm nhằm tạo diễn đàn cho các nhà hoạch định chính sách, cơ quan quản lý nhà nước, các chuyên gia cùng đánh giá việc thực hiện các đề án, chương trình thời gian qua để nâng cao thể lực cho học sinh (dinh dưỡng học đường, giáo dục thể chất…); làm rõ những khó khăn, bất cập trong giáo dục thể chất, bảo đảm dinh dưỡng cho học sinh hiện nay và đề xuất các giải pháp để góp phần nâng cao thể chất cho học sinh, cũng là phát triển thể lực, tầm vóc người Việt Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập quốc tế.
Tọa đàm đi sâu trao đổi về 3 chủ đề chính: (1) Dinh dưỡng và thể dục, thể thao - 2 yếu tố cốt lõi phát triển thể lực và tầm vóc con người (2) Thu hẹp khoảng cách về thể lực với các nước phát triển trong khu vực (3) Thúc đẩy tiến độ thực hiện Đề án 41 vì tầm vóc Việt và vấn đề luật hóa các chính sách về dinh dưỡng học đường.
Trước những câu hỏi được đặt ra về vai trò của việc nâng cao dinh dưỡng, thể lực, tầm vóc cho trẻ em ngay trên ghế nhà trường; thời gian học sinh ngồi trên ghế nhà trường được xem là “giai đoạn vàng” cần tập trung nâng cao thể lực cho các em học sinh; Việc cải thiện tầm vóc, thể lực người Việt Nam luôn là một trong những mục tiêu được Đảng và Nhà nước quan tâm ưu tiên trong những năm qua; các yếu tố cần được quan tâm cho trẻ trong học đường… các chuyên gia đã bày tỏ quan điểm và chia sẻ những kinh nghiệm thực tế vô cùng phong phú:
Bà Nguyễn Thị Mai Hoa, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội
Vấn đề dinh dưỡng cũng như là thể lực cho học sinh trong thời gian ngồi trên ghế nhà trường là “rất quan trọng”, thậm chí là yếu tố quyết định cho sự phát triển toàn diện của con người. Ở đây tôi muốn tiếp cận ở hai góc độ.
Thứ nhất, là quan trọng bởi giai đoạn học sinh ngồi trên ghế nhà trường là giai đoạn quyết định sự phát triển toàn diện của con người bao gồm cả thể lực, tầm vóc, trí tuệ, tâm hồn. Có nghĩa là phát triển một cách toàn diện của con người là ở giai đoạn vàng này.
Thứ hai, là sự tác động qua lại giữa việc chúng ta làm tốt việc phát triển thể lực, tầm vóc, quan tâm thật tốt dinh dưỡng ở giai đoạn này thì chất lượng giáo dục sẽ được nâng lên, tức là phải được nhìn ở góc độ tác động qua lại.
Thời gian gần đây, chúng ta cũng bắt đầu nhìn lại chương trình giáo dục phổ thông có phù hợp hay không khi việc tập trung quá nhiều cho chương trình kiến thức mà thời gian cho các bài tập thể thao, các hoạt động rèn luyện thể chất nâng cao sức khỏe lại chưa đáp ứng. Đây cũng là vấn đề dư luận xã hội đang rất trăn trở.
Do đó, khi đặt ra vấn đề làm sao để nâng cao chất lượng dinh dưỡng, cũng như phát triển thể lực thông qua việc rèn luyện ở trong nhà trường sẽ quyết định cho sự phát triển của cả một thế hệ trẻ trong tương lai của đất nước. Đây cũng là yếu tố quyết định nếu các em có thể lực tốt, được quan tâm chất lượng dinh dưỡng tốt trong thời gian này rõ ràng sẽ là điều kiện để các em tiếp nhận các tri thức ở nhà trường tốt hơn. Đây là một trong những yếu tố phải tính toán kỹ để có sự cân đối về chương trình ở trong trường phổ thông.
TS. Trần Hiếu, Phó Viện trưởng phụ trách Viện Khoa học Thể dục Thể thao
Theo tôi, vấn đề rèn luyện sức khoẻ, luyện tập thể dục thể thao không chỉ quan trọng với giới trẻ mà còn với tất cả mọi lứa tuổi từ trẻ tới già. Chúng ta luôn phải vận động, tập luyện thường xuyên liên tục và đặc biệt là với lứa tuổi học sinh còn ngồi trên ghế nhà trường là “giai đoạn vàng” với đặc điểm lứa tuổi, giới tính và thể chất giai đoạn này phát triển mạnh về hệ vận động, chiều cao, tim mạch... Nếu chúng ta tập trung nâng cao thể chất từ các cấp học đầu đời sẽ rất có lợi cho sự phát triển thể lực, tầm vóc của trẻ.
Theo nghiên cứu, các vận động nhẹ nhàng như đi lại... không đủ để các hệ cơ xương của trẻ phát triển đạt thông số cần thiết. Trẻ cần chơi thể thao hơn 3 lần một tuần mới hình thành thói quen và đạt hiệu quả tốt. Trước nhu cầu về vận động, nhu cầu về dinh dưỡng của các em đòi hỏi cao như vậy, chúng ta cần giáo dục cho các em trước hết về nhận thức, vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc rèn luyện thể thao hằng ngày để nâng cao ý thức tự tập luyện thường xuyên.
Tiếp theo, cần phải định hướng và tạo ra môi trường lành mạnh, có các phương tiện và loại hình tập luyện đa dạng phù hợp đặc điểm lứa tuổi, giới tính thu hút học sinh tích cực tham gia. Có như vậy, các em mới có cơ thể phát triển khoẻ mạnh và đáp ứng được yêu cầu xã hội mà đặc biệt là trong tình hình mới, khi con người cần có sức khoẻ trên nền tảng trí tuệ thông minh.
TS Đàm Quốc Chính phát biểu trong chương trình tọa đàm (Ảnh:QB)
TS. Đàm Quốc Chính, Giám đốc Văn phòng Ban điều phối đề án 641
Xuất phát điểm của đề án là từ tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người đã đưa ra tư tưởng “dân cường thì quốc thịnh”. “Mỗi người dân yếu ớt thì đất nước yếu ớt, mỗi người dân khỏe mạnh thì sẽ góp phần làm cho đất nước khỏe mạnh”. Tại Hội nghị Trung ương 5 (năm 1998), vấn đề cải tạo giống nòi đã được đặt ra và được đưa vào nghị quyết như một nội dung chiến lược quan trọng. Như vậy, Đảng đã quan tâm vấn đề này từ rất sớm, từ rất lâu. Nếu sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước mà không nâng chất lượng con người Việt Nam thì sẽ không có lực lượng thực hiện sự nghiệp xây dựng đất nước. Năm 2001, Hội Khoa học kỹ thuật Việt Nam khởi động đề án nâng cao thể lực tầm vóc Việt Nam sau nhiều lần kêu gọi. Ít có đề án nào dài như vậy, từ năm 2001 đến năm 2030. Tư tưởng của những người xây dựng đề án có thể thấy rất rõ là muốn tạo ra 1 thế hệ con người Việt Nam, có chiều cao, cân nặng lý tưởng, có tầm vóc, thể lực để xây dựng đất nước đi theo con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Tuy nhiên do bối cảnh đất nước chịu nhiều khó khăn, vấn đề thiên tai, dịch bệnh cho nên đề án rất nhân văn nhưng không được thực hiện một cách khoa học. Mặc dù quá trình thực hiện đề án cũng làm được nhiều việc nhưng chưa thực sự đạt kỳ vọng mà Đảng và Nhà nước đã đặt ra.
Nói đến vấn đề dinh dưỡng, đó phải là cơ cấu bữa ăn. Viện dinh dưỡng (Bộ Y tế) đã làm rất tốt, sau 12 năm đã thay đổi tháp dinh dưỡng, chủ yếu tập trung vào các em học sinh bán trú và mầm non. Học sinh tiểu học và mẫu giáo các em chưa đủ nhận thức, cho nên đối tượng tác động là thầy cô giáo và cha mẹ học sinh, tạo cho các em nhận thức, hành vi thụ động con phải ăn cái này, uống cái này… Nhưng dường như, trong trường học cho các em học sinh ăn theo tháp dinh dưỡng nhưng hướng dẫn cho các con về tập luyện thể dục thể thao lại bị thiếu. Tập luyện thể dục thể thao về những kỹ năng sống cần thiết còn rất ít. Thời gian dành cho môn học giáo dục thể chất cũng hạn chế (45 phút). Vì vậy, để nâng cao thể trạng, thể lực cho thể hệ trẻ cần xem xét nghiêm túc việc giáo dục thể chất cho các em.
Bà Lều Nguyệt Ánh tại buổi tọa đàm (Ảnh: QB)
Bà Lều Nguyệt Ánh, Giám đốc Nghiên cứu & Phát triển (R&D) – Tập đoàn TH
Trong những năm gần đây việc cải thiện tầm vóc của thế hệ trẻ được mọi tầng lớp rất quan tâm, có rất nhiều đề án về vấn đề án này có thể kể đến như: Đề án 641 về phát triển thể lực, tầm vóc người Việt Nam như ông Đàm Quốc Chính vừa đề cập tới, Quyết định 226/QĐ-TTg về Chiến lược quốc gia về dinh dưỡng giai đoạn 2016-2020 và tầm nhìn đến năm 2030, Đề án 41 về bảo đảm dinh dưỡng hợp lý và tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên...
Chính phủ đã có những quyết sách rất kịp thời và đúng đắn từ năm 2011, tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ em đã giảm nhưng chúng ta lại đối mặt với một thách thức khác đó là mất cân bằng dinh dưỡng, tình trạng thừa cân béo phì đang có xu hướng tăng cao và gia tăng rất nhanh ở một số thành phố. Hơn thế, tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng chưa được cải thiện. Hầu hết các can thiệp chủ yếu là hướng đến đối tượng trẻ sơ sinh, phụ nữ có thai và cho con bú chứ chưa có nhiều chương trình hướng tới đối tượng học đường. Thực tế, chúng ta chỉ mới chú ý về dinh dưỡng cho các em ăn no còn việc bữa ăn đó đã đủ vi chất chưa thì chưa được quan tâm đúng mức. Thậm chí, chưa có một chuẩn trung nào về dinh dưỡng trong bữa ăn. Chúng ta cần phải xây dựng những bữa ăn cân đối và hợp lý song song với việc an toàn thực phẩm.
Việc mất cân bằng dinh dưỡng ở trẻ ở miền núi, miền biển là khác nhau. Năm 2013, khi chúng tôi bắt đầu tiên phong với chương trình sữa học đường ở Nghệ An. Bà Thái Hương đã quyết tâm khởi xướng chương trình về việc nâng cao tầm vóc của người Việt thông qua chương trình dinh dưỡng học đường. Với mô hình ở Nghệ An, chúng tôi đã nghiên cứu trên 3.600 học sinh tại các trường và đưa thêm một số vi chất vào trong sữa. Nhưng khi chính phủ muốn đưa ra tiêu chuẩn sữa học đường cho toàn quốc, tập đoàn TH đã có ý kiến không thể đưa tiêu chuẩn của Nghệ An vào tiêu chuẩn cho toàn quốc vì học sinh mỗi vùng miền thì sẽ có nhu cầu vi chất khác nhau. Đáng lẽ chúng ta phải nghiên cứu ở nhiều các vùng miền khác nhau rồi mới đưa ra tiêu chuẩn cho mỗi vùng.
Việc TH nghiên cứu sữa học đường đã tạo ra một cuộc cách mạng trong việc cải thiện dinh dưỡng cho trẻ em, ngay sau đó Chính phủ đã có Quyết định 1340/QĐ-TTg phê duyệt chương trình sữa học đường cải thiện tình trạng dinh dưỡng góp phần nâng cao tầm vóc mẫu giáo và tiểu học. Đến nay, đã có hơn 30 tỉnh thành đầu tư chương trình sữa học đường.
Để cải thiện tầm vóc, thể lực người Việt Nam, chúng ta cần nghiên cứu thấu đáo hơn ở mọi góc độ khoa học, xã hội để thu hút được mọi doanh nghiệp chung tay đồng hành cùng với Chính phủ. Các tập đoàn như TH rất sẵn lòng chung tay cùng Chính phủ nhưng chúng tôi cũng cần những chính sách hợp lý, rõ ràng để xây dựng một chương trình mang tính tập thể.
Thùy Anh (t/h)