Theo báo cáo của Bộ khoa học và Công nghệ, sau 10 năm triển khai thực hiện Nghị định 115/2005/NĐ-CP ngày 05/9/2005 của Chính phủ về Quy định cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức khoa học công nghệ công lập, nhiều tổ chức KH&CN đã chuyển đổi thành công, khẳng định được vị thế, thương hiệu của mình trên thị trường, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho cán bộ khoa học. Tuy nhiên, cũng còn không ít tổ chức KH&CN công lập chưa thành công, chậm chuyển đổi.
Nguyên nhân được xác định là do một số Bộ, ngành nhận thức chưa đúng và đầy đủ về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm; Trong chỉ đạo thực hiện Nghị định 115 thiếu sự quyết liệt và nghiêm túc; Việc ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện Nghị định 115 còn chậm so với yêu cầu và do sự thiếu cụ thể, thiếu đồng bộ, một số quy định trong hệ thống văn bản pháp luật hiện hành còn chồng chéo; Cùng với đó, tiềm lực của tổ chức KH&CN còn hạn chế, nhất là tổ chức KH&CN ở các địa phương.
 |
| PTT Vũ Đức Đam chủ trì Hội nghị trực tuyến (Ảnh: Thế Thiện) |
Cả nước đã có 488 tổ chức KHCN được phê duyệt Đề án thực hiện cơ chế tự chủ trong tổng số 642 tổ chức KH&CN công lập (gồm 473 tổ chức thuộc các bộ, ngành và 169 tổ chức thuộc tỉnh, thành phố Trung ương); còn 154 tổ chức đang xây dựng hoặc đang trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt Đề án thực hiện cơ chế tực chủ. Trong 488 tổ chức đã được phê duyệt Đề án có 295 tổ chức thuộc loại hình tự trang trải kinh phí hoạt động thường xuyên và 193 tổ chức thuộc lại hình tổ chức KH&CN hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu được ngân sách nhà nước tiếp tục hỗ trợ kinh phí và hoạt động thường xuyên theo phương thức khoán.
Tại hội nghị, nhiều ý kiến của các nhà khoa học, các cán bộ quản lý khoa học đều đồng tình với Quy định tự chủ tự chịu trách nhiệm của các tổ chức KH&CN công lập của Nghị định 115, là bước tiến để giúp các nhà khoa học tiếp cận gần hơn và vươn ra thị trường.
Tuy vậy, các nhà khoa học cũng trình bày băn khoăn về vai trò của người đứng đầu để tổ chức KH&CN công lập tự chủ, tự chịu trách nhiệm hoạt động có hiệu quả. Các nhà khoa học đề nghị cần có cơ chế chính sách để hình thành thị trường khoa học và công nghệ. Các nhà khoa học cũng đã trao đổi cụ thể về vấn đề tự chủ nhiệm vụ, tự chủ tài chính và tự chủ bộ máy cán bộ…
Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Phó thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam khẳng định những thành tựu to lớn mà ngành KH&CN đạt được đã và đang thúc đẩy mạnh mẽ nền kinh tế nước nhà phát triển. Để ngành KH&CN minh bạch hóa trong hoạt động KH&CN là việc làm hết sức quan trọng. Tự chủ KH&CN không phải là giảm chi cho hoạt động KH&CN mà để giảm sự lãng phí trong hoạt động khoa học công nghệ và nâng chất lượng hoạt động KH&CN phát triển đi lên, khắc phục những bất cập trong hoạt động KHCN đã tồn tại một thời gian dài bao cấp. 10 năm thực hiện Nghị định 115 nhưng kết quả chuyển đổi vẫn rất chậm.
Phó Thủ tướng yêu cầu các Bộ, các địa phương cần phải khẩn trương, quyết liệt và đến cuối năm 2015 phải thực hiện xong việc chuyển đổi. Phó Thủ tướng cũng nêu lên thực tế cán bộ làm khoa học ở các địa phương hiện nay để chia sẻ khó khăn đối với các địa phương. Các vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện, các Bộ cần tham mưu văn bản cho Thủ tướng, Chính phủ giải quyết dứt điểm.
Thùy Anh