Thông báo này đánh dấu một cột mốc quan trọng đối với liên đoàn quốc tế. Vào tháng 3, liên đoàn đã chính thức phê duyệt việc áp dụng xét nghiệm SRY như một phần của các quy định mới nhằm xác minh giới tính sinh học của VĐV trong bối cảnh các cuộc thi đấu dành cho nữ. Vào cuối tháng 7, World Athletics đã công bố các chi tiết kỹ thuật của quy trình này và tuyên bố rằng việc tuân thủ sẽ là một yêu cầu không thể thiếu để tham gia thi đấu tại Tokyo. Do đó, Giải vô địch Thế giới vào tháng 9 sẽ là sự kiện toàn cầu lớn đầu tiên áp dụng khuôn khổ quy định này.
Trong báo cáo, hội đồng chỉ rõ rằng: chỉ các xét nghiệm cho các đội từ Pháp và Na Uy vẫn chưa được hoàn tất, cũng như cho một số VĐV cư trú trên lãnh thổ Pháp, nơi luật pháp quốc gia cấm phân tích di truyền cho mục đích phi y tế. Trong những trường hợp này, các xét nghiệm sẽ được thực hiện tại thủ đô Nhật Bản trước khi giải vô địch bắt đầu.
Tokyo 25 sắp hoàn tất kiểm tra giới tính sinh học
"Đây là một phản ứng toàn diện của thể thao đối với một nguyên tắc mà tất cả chúng ta đều tin tưởng, đó là bảo vệ thể thao nữ", Chủ tịch Liên đoàn Điền kinh thế giới Sebastian Coe phát biểu tại Tokyo, đồng thời cảm ơn các liên đoàn thành viên đã hợp tác triển khai hệ thống này. Đối với vị quan chức Anh, đây là một bước đi tập thể và cần thiết để đảm bảo tính toàn vẹn của thể thao nữ.
Các chủ đề về tăng trưởng, đổi mới và ưu tiên đã thúc đẩy thảo luận tại Hội nghị Hội đồng Điền kinh thế giới lần thứ 238 tại Tokyo, nơi Chủ tịch Điền kinh thế giới đã củng cố các chiến lược phát triển cốt lõi của môn thể thao này.
Để thực hiện xét nghiệm, cần phải lấy mẫu dịch ở má hoặc mẫu máu khô để phát hiện sự hiện diện hoặc vắng mặt của gen SRY (vùng xác định giới tính Y), gen kích hoạt sự phát triển giới tính nam. Theo liên đoàn, quy trình di truyền này - xét nghiệm SRY cực kỳ chính xác và nguy cơ âm tính hoặc dương tính giả là cực kỳ thấp.
World Athletics cũng nhắc lại rằng kết quả có thể được kháng cáo lên Tòa án Trọng tài thể thao. Quy định cũng quy định các hình phạt, cụ thể là bất kỳ VĐV nào từ chối xét nghiệm sẽ bị loại khỏi các cuộc thi quốc tế được tính vào bảng xếp hạng thế giới, mặc dù họ vẫn có thể lựa chọn tham gia các sự kiện không chính thức khác.
Về phía các VĐV, một số ý kiến cho rằng vẫn còn những vấn đề cần giải quyết liên quan đến việc thực hiện các quy định mới. Nhà vô địch nhảy xa Olympic Malaika Mihambo cho biết: xét nghiệm di truyền bắt buộc để thi đấu ở hạng mục nữ có thể được tiến hành hiệu quả hơn. Vấn đề này còn nhiều điều phải bàn cãi, nhưng các nhà khoa học và bác sĩ có thể giải thích rõ ràng hơn. Áp lực thời gian cũng là vấn đề mà VĐV này chỉ ra: "Mọi thứ phải được sắp xếp trong thời gian ngắn, điều này gây khó khăn cho các liên đoàn và có thể cả các VĐV đến từ những quốc gia không có đủ năng lực để làm việc này trong thời gian ngắn". Malaika Mihambo tin rằng một cách hiệu quả hơn là xét nghiệm những người về đích trên bục vinh quang, top 8 hoặc top 12 tại giải vô địch thế giới.
Phép đo di truyền này là một phần trong chiến lược rộng hơn của Liên đoàn Điền kinh thế giới nhằm củng cố các tiêu chí đủ điều kiện ở hạng mục nữ. Năm 2023, liên đoàn đã cấm các VĐV chuyển giới tham gia các cuộc thi quốc tế. Song song với đó, liên đoàn đã thành lập nhóm công tác VĐV đa dạng giới, trong một năm đã phân tích các diễn biến về luật pháp, khoa học và các cuộc tranh luận xã hội về các VĐV đa dạng giới.
Chính nhóm làm việc này đã khuyến nghị áp dụng xét nghiệm di truyền vào tháng 3 năm nay, kết luận rằng việc ức chế testosterone "chỉ có thể làm giảm một phần lợi thế tổng thể của nam giới trong môn điền kinh". Trên cơ sở này, Liên đoàn Điền kinh thế giới đã quyết định thống nhất các quy định áp dụng cho cả VĐV chuyển giới và những người có sự khác biệt về phát triển giới tính (DSD).
Các VĐV mắc DSD đã phải tuân theo các quy định cụ thể: giảm và duy trì mức testosterone dưới ngưỡng quy định trong ít nhất 06 tháng trước khi thi đấu hạng mục nữ. Việc áp dụng xét nghiệm di truyền nhằm xóa bỏ mọi nghi ngờ về tư cách tham gia của người tham gia.
Việc áp dụng xét nghiệm SRY không hoàn toàn mới trong lịch sử thể thao. Xét nghiệm này cũng đã được sử dụng tại Thế vận hội Olympic 1992 và 1996, mặc dù sau đó đã bị Ủy ban Olympic quốc tế (IOC) rút lại vì cho rằng nó có thể mang tính phân biệt đối xử với phụ nữ liên giới tính. Tuy nhiên, Liên đoàn Điền kinh thế giới (World Athletics) đã bảo vệ việc áp dụng lại xét nghiệm này vào tháng 7, viện dẫn nhu cầu đảm bảo bình đẳng trong thi đấu. "Điều thực sự quan trọng trong một môn thể thao luôn cố gắng thu hút nhiều phụ nữ hơn là họ phải tin rằng không có rào cản sinh học nào", Chủ tịch Sebastian Coe chia sẻ với Agence France-Presse vào thời điểm đó, đồng thời liên hệ biện pháp này với quyền được thi đấu bình đẳng của phụ nữ.
Cuộc tranh luận về việc xác minh giới tính trong thể thao vẫn còn gây tranh cãi. Những người chỉ trích chính sách này chỉ ra rằng những cuộc kiểm tra như vậy trong quá khứ đã dẫn đến tình trạng phân biệt đối xử và kỳ thị. Ngược lại, Liên đoàn khẳng định rằng quy trình hiện tại được thiết kế để giảm thiểu sai sót, cực kỳ chính xác và phục vụ một mục tiêu duy nhất: bảo vệ hạng mục nữ.
Xét đến tiền lệ này, cuộc họp của Hội đồng Điền kinh thế giới tại Tokyo đã vạch ra những bước đầu tiên liên quan đến các xét nghiệm SRY và đi xa hơn; đồng thời đề ra các kế hoạch chiến lược cho những năm tới. "Hai năm nữa, chúng ta sẽ gặp lại nhau tại Bắc Kinh và một số người trong chúng ta, bao gồm cả tôi, sẽ kết thúc nhiệm kỳ tại World Athletics. Điều này cho chúng ta hai năm để tiếp thêm sức mạnh cho môn thể thao của mình, để chúng ta có thể bàn giao nó cho những người khác trong điều kiện tốt hơn so với khi chúng ta được thừa hưởng nó", Chủ tịch Sebastian Coe phát biểu, đồng thời đặt mốc thời gian kết thúc nhiệm kỳ của mình vào năm 2026 và củng cố các cải cách đã được thực hiện.
Tuy nhiên, sự chú ý trước mắt đang tập trung vào việc ra mắt giao thức mới tại Tokyo. Với 95% các bài kiểm tra đã hoàn thành và 5% còn lại đang được tiến hành, Giải vô địch thế giới sẽ đóng vai trò như một phòng thí nghiệm để quan sát tác động thực sự của biện pháp này và thu thập phản hồi từ các VĐV và Liên đoàn. World Athletics đã chỉ ra rằng họ sẽ sử dụng kinh nghiệm này để xác định việc thực hiện quy định từ năm 2026 trở đi.
A.T biên dịch, ảnh insidethegames