Tác động của công nghệ đến thể thao (ảnh:law.nus.edu.sg)
Nội dung phương tiện truyền thông và giải trí
Công nghệ đã thay đổi cách người hâm mộ thưởng thức một trận thi đấu thể thao. Người hâm mộ thể thao hiện nay có thể theo dõi trực tiếp một trận thi đấu thể thao bất cứ khi nào và bất cứ nơi đâu họ muốn nhờ internet và có thể sử dụng nhiều thiết bị để truy cập nội dung phương tiện theo yêu cầu nhờ phát trực tiếp Over-The-Top, mạng riêng ảo, điện thoại thông minh và máy tính bảng.
Các nền tảng mới cho hoạt động thể thao cũng đã xuất hiện. Thể thao giả tưởng - nơi người tham gia quản lý và tuyển chọn các đội ảo gồm những người chơi thể thao chuyên nghiệp thực sự và thi đấu với các đội giả tưởng của những người khác - hiện là một ngành công nghiệp toàn cầu trị giá hàng tỷ đô la. Điều này cũng tạo điều kiện cho việc tạo ra các kết nối sâu sắc hơn với người hâm mộ và nâng cao kiến thức về môn thể thao, các đội và người chơi.
Phương tiện truyền thông xã hội đã tăng cường khả năng kết nối, điều đó có nghĩa là người hâm mộ hiện có thể tương tác trực tuyến với các VĐV yêu thích của họ. Bất kỳ ai muốn đến một sự kiện thể thao hiện có thể mua vé trên trang web chính thức của đội hoặc dịch vụ bán vé của bên thứ ba, giúp tăng khả năng hiển thị toàn cầu của sự kiện và tạo ra thị trường thứ cấp cho vé. Màn hình độ nét cao tại các sân vận động cho phép phát lại tức thời các mục tiêu cũng đã nâng cao trải nghiệm thể thao tại chỗ. ATP Media, bộ phận sản xuất và phân phối phát sóng toàn cầu của ATP Tour, gần đây cũng đã hợp tác với WSC Sports, một công ty hàng đầu thế giới về nội dung video hỗ trợ AI, để tạo ra các điểm nổi bật ngắn và dài từ các trận đấu ATP Tour và cung cấp nội dung dành riêng cho người chơi được cá nhân hóa và bản địa hóa cho người hâm mộ trên toàn thế giới.
Cơ hội thương mại mới
Công nghệ cũng đã tạo ra những cơ hội mới để người hâm mộ tham gia vào thể thao. Ví dụ, thực tế ảo cho phép người hâm mộ có được trải nghiệm trong sân vận động khi hoàn cảnh không cho phép họ tham dự một sự kiện thể thao trực tiếp. Trong mùa giải khởi động lại của Hiệp hội Bóng rổ Quốc gia (NBA) năm 2020 tại Orlando, những chiếc ghế ngồi ảo bên sân được tạo ra bằng công nghệ Microsoft đã được phân bổ cho người hâm mộ để mô phỏng một trận đấu trực tiếp, mà NBA hy vọng sẽ mang đến cho người chơi trải nghiệm đặc biệt và năng lượng cao tại địa điểm và khả năng đến gần hơn với trận đấu.
Thế vận hội Olympic mùa hè dự kiến được tổ chức tại Brisbane vào năm 2032, sẽ truyền cảm hứng cho sự phát triển của nhiều công nghệ khác nhau, bao gồm cả chiếc xe đua bay đầu tiên trên thế giới đang được thử nghiệm tại sa mạc Nam Úc. Sự phát triển của máy bay eVTOL (cất cánh và hạ cánh thẳng đứng bằng điện) sẽ không chỉ thực hiện giao hàng bằng máy bay không người lái và vận chuyển khán giả đến các địa điểm thi đấu, mà còn có kế hoạch cho họ đua với nhau trong một môn thể thao trình diễn tại Thế vận hội Olympic mùa hè 2032. Trong khi đó, công nghệ thông minh sẽ được phát triển và sử dụng để theo dõi cảm xúc của đám đông và đánh giá khả năng gây rối trong đám đông. Sự phát triển của công nghệ ba chiều và thực tế ảo cũng có thể cho phép khán giả trong nước hoặc nước ngoài trải nghiệm bầu không khí của một sân vận động thực sự, trò chuyện với các VĐV Olympic.
Đối mặt với những thách thức do đại dịch gây ra
Công nghệ mô phỏng đã được sử dụng khi lệnh phong tỏa và các yêu cầu giãn cách xã hội vào năm 2020 và 2021 được áp dụng để ứng phó với đại dịch Covid-19. Ngay cả những người chơi cờ vua cũng phải ngồi cách nhau hơn 1m, mặc dù nhiều người chơi cờ vua đã chơi với máy tính trong một thời gian. Một môn thể thao khác có thể sử dụng công nghệ để vượt qua những thách thức do đại dịch gây ra là bóng bàn. Có thể chơi đơn ngay cả khi giới hạn tụ tập xã hội là 2 người. Ngoài ra, người chơi có thể luyện tập bằng cách chơi với một rô-bốt. Người Trung Quốc đã phát minh ra một rô-bốt công nghiệp chơi bóng bàn có tên là Kuka Agilus, đối đầu với kỳ thủ người Đức hàng đầu Timo Boll trong một video tiếp thị năm 2014 được sản xuất để khai trương nhà máy sản xuất của Kuka tại Trung Quốc.
Robot không dễ bị ảnh hưởng bởi đại dịch vì các quy tắc giãn cách xã hội không áp dụng cho chúng và chúng không chỉ là đối tác tập luyện có năng lực. Sẽ không lâu nữa trước khi robot không chỉ được sử dụng làm đối tác tập luyện thường xuyên trong nhiều môn thể thao mà còn được sử dụng để đấu với nhau trong các môn thể thao đối kháng.
VĐV người khuyết tật
Không nơi nào tác động của đổi mới công nghệ rõ ràng hơn trong lĩnh vực thể thao người khuyết tật. Những tiến bộ lớn trong ngành công nghiệp chân tay giả và công nghệ xe lăn không chỉ đưa các môn thể thao nằm trong tầm với của nhiều người khuyết tật mà còn nâng cao trình độ thành tích của các VĐV người khuyết tật. Chân tay giả, trước đây thô sơ, nặng nề và khó chịu, giờ đây nhẹ hơn, chắc hơn và linh hoạt hơn. Các công nghệ kỹ thuật tinh vi đã tạo ra các bộ phận giả có khả năng di chuyển, thoải mái, mạnh mẽ và bền bỉ hơn. Tốc độ đổi mới trong lĩnh vực này nhanh đến mức viễn cảnh về các chi giả không còn là chuyện viễn tưởng nữa.
Một ví dụ về một VĐV ưu tú được hưởng lợi từ việc sử dụng các chi giả là Oscar Pistorius, một VĐV chạy nước rút người Nam Phi bị cụt cả hai chân bẩm sinh, anh không có xương mác ở cả hai chân. Pistorius đã sử dụng lưỡi dao bằng sợi carbon được cắt thành hình chữ "C" để tận dụng tối đa sức mạnh và tính linh hoạt của sợi carbon. Lưỡi dao mô phỏng chuyển động lò xo của bàn chân bình thường và cho phép người dùng chạy và nhảy. Sử dụng những lưỡi dao này, Pistorius đã giành HCV 200m tại Thế vận hội dành cho người khuyết tật Athens 2004, cũng như HLV ở các nội dung 100m, 200m và 400m tại Thế vận hội dành cho người khuyết tật Bắc Kinh 2008.
Công nghệ và Sân chơi công bằng
Sau khi giành HCV tại Paralympic 2004, Oscar Pistorius sau đó đã cố gắng tham gia các cuộc thi quốc tế không dành cho người khuyết tật, nhưng điều này đã vấp phải sự phản đối dai dẳng của Liên đoàn Điền kinh Quốc tế. Họ cho rằng chân tay giả mang lại cho anh lợi thế không công bằng so với các VĐV khỏe mạnh. Pistorius đã kháng cáo thành công lên Tòa án Trọng tài Thể thao.
Trường hợp của Pistorius đặt ra một câu hỏi thú vị về doping công nghệ - tức là giành được lợi thế cạnh tranh bằng cách sử dụng thiết bị thể thao tiên tiến mà các VĐV khác không thể tiếp cận hoặc chi trả được hoặc không thể sử dụng.
Cuối cùng, có một lĩnh vực đang phát triển nhanh chóng là doping gen, liên quan đến việc chuyển gen hoặc tế bào biến đổi gen vào một cá nhân để tăng cường khả năng tự nhiên của cơ thể và do đó là hiệu suất thể thao. Ngoài những rủi ro y tế có thể phát sinh từ việc biến đổi gen, còn có những vấn đề về đạo đức do việc khai thác khoa học một cách không công bằng để biến đổi gen con người nhằm cho phép họ vượt ra ngoài khả năng tối đa hóa tiềm năng di truyền bẩm sinh của mình. Trong khi Cơ quan Chống Doping Thế giới (WADA) đã cấm sử dụng doping gen và mọi hình thức chỉnh sửa gen, thì việc phát hiện sử dụng doping gen bất hợp pháp và can thiệp DNA vẫn còn nhiều điều chưa thể thực hiện được, khiến WADA phải kêu gọi nộp đơn vào ngày 15 tháng 2 năm 2023 cho các dự án nghiên cứu về phát triển các phương pháp phát hiện doping gen.
Tác động to lớn của công nghệ đối với thể thao là điều không còn nghi ngờ gì nữa. Làn sóng phát triển công nghệ sẽ tiếp tục, khi trí tuệ nhân tạo được áp dụng rộng rãi và khả năng tiếp cận các thiết bị thông minh ngày càng tăng. Công nghệ thế hệ tiếp theo sẽ chứng kiến máy theo dõi nhịp tim đeo trên ngực được thay thế bằng "hình xăm thông minh" và các thiết bị cảm biến cồng kềnh được thay thế bằng "quần áo thông minh" có sợi cảm biến sinh học được dệt vào. Có khả năng cũng sẽ có khả năng nhận dạng giọng nói và khuôn mặt tốt hơn, dịch ngôn ngữ theo thời gian thực, cảm biến chuyển động cơ thể, kính thông minh, chuỗi khối và băng thông mạng rộng hơn, tất cả đều sẽ dẫn đến nhiều ứng dụng độc đáo hơn trong thể thao.
Cuối cùng, dù công nghệ có tiên tiến đến đâu thì thể thao vẫn tôn vinh nỗ lực và tinh thần của con người, và vượt xa nỗ lực không ngừng nghỉ để trở thành người nhanh nhất, cao nhất và mạnh nhất với sự hỗ trợ của công nghệ.
A.T biên dịch