Tội phạm thanh thiếu niên, bạo lực và hành vi chống đối xã hội hiện đang là những thách thức lớn đối với an toàn, sức khỏe cộng đồng và phát triển bền vững. Ngày càng có nhiều bằng chứng và sự đồng thuận trong chính sách cho thấy, các chương trình can thiệp dựa trên thể thao, nếu được thiết kế tốt có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề này.
Thể thao phát triển mạnh trong các trường học
Sáng kiến SYCP – ASEAN chung tay vì thế hệ trẻ
Tại Đông Nam Á, các quốc gia thành viên ASEAN đã công nhận vai trò của thể thao trong phát triển xã hội và phòng ngừa tội phạm.
Sáng kiến của Thái Lan về lồng ghép thể thao vào phòng chống tội phạm thanh thiếu niên và xây dựng khả năng chống chịu trong xã hội được đánh giá phù hợp với lĩnh vực ưu tiên của Kế hoạch hành động ASEAN về thể thao 2021-2025, nhấn mạnh vai trò của thể thao trong việc thúc đẩy hòa bình và phát triển.
Sáng kiến này thể hiện cam kết được nêu ra tại Hội nghị Bộ trưởng Thể thao ASEAN và các cuộc họp cấp cao trước đó.
Tiếp nối động lực này, Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC) và Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) cùng với một liên minh do Liên minh thể thao trong tư pháp hình sự dẫn đầu đang khởi động Sáng kiến Thể thao và phòng chống tội phạm thanh thiếu niên khu vực Đông Nam Á.
Sáng kiến tận dụng sức mạnh của thể thao để giảm tình trạng phạm tội và bạo lực ở thanh thiếu niên bằng cách tăng cường hợp tác liên ngành; đầu tư vào các dự án cộng đồng tại Lào, Philippines, Thái Lan và Việt Nam; hỗ trợ đào tạo, học tập và trao đổi kiến thức toàn khu vực. Sáng kiến được triển khai theo hướng phối hợp và hợp tác, đảm bảo sự tham gia có ý nghĩa giữa các ngành và phù hợp với chiến lược khu vực.
Việt Nam – điểm nhấn từ thực tiễn
Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia tiên phong trong việc kết hợp thể thao và phòng chống tội phạm thanh thiếu niên. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng Bộ Công an đã phối hợp với nhiều tổ chức quốc tế triển khai các dự án thể thao cộng đồng, đặc biệt ở vùng khó khăn và khu vực đô thị đông dân.
Sự tham gia của Việt Nam trong SYCP không chỉ là trách nhiệm quốc tế mà còn mang ý nghĩa thiết thực: góp phần xây dựng môi trường sống lành mạnh, giảm thiểu tội phạm vị thành niên, đồng thời phát huy giá trị của thể thao như một công cụ nhân văn cho phát triển xã hội.
Thể thao thu hút đông đảo thanh thiếu niên tham gia
Tại Việt Nam, nhiều mô hình đã chứng minh hiệu quả rõ rệt. Các chương trình “Bóng đá học đường”, “Võ thuật học đường” hay “Sân chơi an toàn cho em” không chỉ giúp học sinh rèn luyện thể chất mà còn giảm đáng kể tỷ lệ bỏ học, vi phạm kỷ luật và bạo lực học đường.
Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương khẳng định: “Tham gia SYCP sẽ giúp Việt Nam tiếp cận thêm nguồn lực và tri thức quốc tế, từ đó triển khai hiệu quả hơn các chương trình phát triển thanh thiếu niên thông qua thể thao. Việc thực hiện sáng kiến này sẽ phát huy mạnh mẽ vai trò của thể thao trong phát triển lành mạnh nhân cách, thể chất cho thanh thiếu niên Việt Nam”
Lan tỏa thông điệp từ AMMS-8
Sáng kiến SYCP sẽ được giới thiệu và thảo luận tại Hội nghị Bộ trưởng Thể thao ASEAN lần thứ 8 (AMMS-8) do Việt Nam đăng cai vào tháng 10 tới, tại Hà Nội. Đây là dịp để Việt Nam khẳng định vai trò tiên phong trong việc sử dụng thể thao như một giải pháp xã hội bền vững, đồng thời lan tỏa thông điệp: thể thao không chỉ tạo ra những nhà vô địch trên sân đấu, mà còn góp phần hình thành thế hệ công dân có trách nhiệm, sống lành mạnh và gắn kết với cộng đồng.
Đặc biệt, Việt Nam được kỳ vọng sẽ phát huy kinh nghiệm trong việc lồng ghép thể thao vào các chương trình phát triển thanh thiếu niên. Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương khẳng định: “Thời gian qua, Việt Nam đã chú trọng sử dụng thể thao như một giải pháp giúp thanh thiếu niên rèn luyện nhân cách, giảm nguy cơ sa vào tệ nạn. Việc tham gia Sáng kiến SYCP sẽ giúp chúng ta tiếp cận thêm nguồn lực, tri thức quốc tế để triển khai hiệu quả hơn nữa.”
Trong bối cảnh ASEAN đang nỗ lực xây dựng kế hoạch hành động mới về phòng chống tội phạm xuyên quốc gia giai đoạn 2026-2035, Sáng kiến SYCP càng cho thấy tính cấp thiết của việc huy động thể thao như một công cụ hỗ trợ. Từ sân chơi thể thao, thanh thiếu niên không chỉ được rèn luyện kỹ năng sống, mà còn học cách chia sẻ, hợp tác, tôn trọng luật lệ – những giá trị cốt lõi giúp phòng ngừa hành vi lệch chuẩn.
Với vai trò quốc gia đăng cai AMMS-8 và là một trong bốn nước tiên phong thực hiện SYCP, Việt Nam đang đứng trước cơ hội khẳng định vai trò dẫn dắt khu vực trong việc khai thác giá trị xã hội của thể thao. Đây không chỉ là đóng góp cho một ASEAN hòa bình, an toàn, mà còn là bước đi cụ thể hiện thực hóa các cam kết phát triển bền vững của Liên hợp quốc.
Bài, ảnh: Nguyễn Khang