Thực trạng hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở
Việc quy hoạch dành quỹ đất cho xây dựng thiết chế văn hoá thể thao ở cơ sở được triển khai đồng thời với chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, do vậy đã được Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh quan tâm chỉ đạo, triển khai đồng bộ. Đến nay 100% huyện, thành phố đã quy hoạch quỹ đất để xây dựng Trung tâm văn hóa - thể thao, vui chơi giải trí ở cấp huyện, cấp xã, nhà văn hoá - khu thể thao thôn, tổ dân phố đảm bảo diện tích theo quy định. Đối với cấp huyện từ 20.000m2 – 50.000 m2, cấp xã 10.000 m2 - 15.000m2; cấp thôn 500m2 – 1.500m2 trở lên, đảm bảo tiêu chí trong chương trình xây dựng nông thôn mới.
8/9 huyện, thành phố đã xây dựng được Trung tâm văn hoá - thể thao cấp huyện cụ thể như huyện Vĩnh Tường có diện tích xây dựng 42.075m2 gồm các hạng mục: Khu thể thao ngoài trời 32.045 m2, khán đài có mái che (5000 chỗ ngồi), khu thể thao trong nhà 2.900m2 và các phòng chức năng, phòng điều hành, nhà văn hoá 19/5, nhà Thư viện- truyền thống,..; Đang quy hoạch Cung thiếu nhi huyện tại xã Vũ Di. Hay như huyện Bình Xuyên: Diện tích xây dựng 20.700 m2 gồm 02 sân tenis, 01 sân vận động (20.000 chỗ ngồi), 01 nhà luyện tập thi đấu thể thao, nhà truyền thống-thư viện, Nhà văn hoá;...
Xây dựng được 137 NVH/137 xã, phường, thị trấn; 112 Trung tâm văn hóa thể thao/137 xã, phường, thị trấn (nay là 136 xã, sau khi sáp nhập xã Phú Thịnh và xã Tân Cương của huyện Vĩnh Tường), với các hạng mục: Nhà văn hoá xã (Hội trường UBND xã) từ 200 - 250 chỗ ngồi, hệ thống thiết bị đầy đủ; Nhà luyện tập thể thao; Sân thể thao, sân khấu ngoài trời; Khu vệ sinh, diện tích cây xanh, đường đi, lối dạo….
Đối với thiết chế văn hóa thể thao thôn, tổ dân phố, đã xây dựng được 1.367 NVH/1.384 thôn, tổ dân phố trong đó: 1.296 NVH xây mới, chỉnh trang, mở rộng thêm diện tích đạt từ 500m2 trở lên, có sân thể thao tập luyện đơn giản; 71 nhà văn hóa tận dụng.
Cùng với đó, để khai thác hiệu quả Sân thể thao đáp ứng nhu cầu rèn luyện sức khỏe của nhân dân, đã có 15 xã đã triển khai thực hiện xã hội hóa, mạnh dạn giao cho tư nhân đầu tư 30 sân bóng đá mi ni cỏ nhân tạo (huyện Bình Xuyên 12 sân; Tam Đảo 8 sân; Yên Lạc 2 sân; Tam Dương 4 sân; Vĩnh Tường 2 sân)…Thực tế cho thấy mô hình xã hội hóa sân bóng đá mi ni bước đầu đã thu hút được khá đông thanh, thiếu niên đến tham gia tập luyện. Sân tập luyện thể thao đơn giản ở thôn, bước đầu đã phát huy hiệu quả, trong đó môn cầu lông, bóng chuyền, bóng chuyền hơi đã thu hút được khá đông người dân đến tham gia tập luyện thường xuyên. Tỷ lệ người tham gia luyện tập TDTT thường xuyên đạt 35,5%; Số gia đình thể thao đạt 25,5%; tỷ lệ người dân tham gia sinh hoạt thường xuyên tại nhà văn hóa, khu thể thao thôn đạt 40% - 50% dân số.
Có thể nói hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở trên địa bàn tỉnh được xây dựng cơ bản đồng bộ, đảm bảo các hạng mục theo quy định tiêu chí của Trung tâm VHTTTT cấp huyện, cấp xã, thôn do Bộ VHTTDL hướng dẫn và tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên thực tế còn một Trung tâm VHTTTT cấp huyện (Sông Lô) đang tiến hành xây dựng và 17 thôn chưa xây dựng được Nhà văn hóa; Trang thiết bị, dụng cụ thể thao ở các thiết chế VHTT cấp xã, thôn, tổ dân phố phần lớn chưa được trang bị và thiếu thiết bị hoạt động, do đó chưa đáp ứng được nhu cầu luyện tập, nâng cao sức khỏe của nhân dân.
Mục tiêu đến năm 2025
Hướng đến năm 2025, mục tiêu mà Huyện ủy, UBND tỉnh Vĩnh Phúc hướng đến là hoàn thiện đầy đủ, đồng bộ hệ thống thiết chế văn hóa thể thao cấp huyện, cấp xã, thôn, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh nhằm khai thác, phát huy hiệu quả hoạt động; không ngừng nâng cao chất lượng, đáp ứng nhu cầu sáng tạo, hưởng thụ văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí của các tầng lớp nhân dân; đồng thời góp phần thực hiện có hiệu quả công tác tuyên truyền, cổ động, phục vụ tích cực cho các nhiệm vụ chính trị, tạo nền tảng vững chắc xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, xây dựng nông thôn mới, xây dựng văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.
Theo đó, phấn đấu có 70% Trung tâm văn hóa, thể thao cấp huyện vận dụng thực hiện chính sách xã hội hóa theo hình thức liên doanh, liên kết trong việc đầu tư xây dựng, quản lý, khai thác hoạt động văn hóa, thể thao (Sở VHTTDL chủ trì phối hợp các đơn vị có liên quan ban hành hướng dẫn thực hiện). Phấn đấu có 60% Trung tâm văn hóa, thể thao cấp xã thực hiện xã hội hóa theo hình thức liên doanh liên kết đầu tư xây dựng, quản lý, khai thác công trình sân thể thao, nhà luyện tập TDTT (Sở VHTTDL chủ trì phối hợp các đơn vị có liên quan ban hành hướng dẫn thực hiện). Từng bước chuyển đổi thiết chế văn hóa, thể thao vận hành theo cơ chế quản lý tự chủ, vận dụng cơ chế tài chính theo quy định tại Nghị định số 16/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015 của Chính phủ.
Đối với việc tổ chức hoạt động, thu hút người dân sinh hoạt: mục tiêu từ nay đến năm 2025 sẽ tổ chức các hoạt động thu hút 60 - 70 % tổng số dân trên địa bàn đến sinh hoạt (khu vực miền núi 50 - 60 %), trong đó dành tối thiểu 35% thời gian sử dụng trong năm để tổ chức các hoạt động vui chơi giải trí cho trẻ em, người cao tuổi. Mỗi xã, phường, thị trấn xây dựng ít nhất từ 02 - 03 mô hình CLB văn hóa, thể thao, gia đình và duy trì hoạt động thường xuyên, hiệu quả. Ở Nhà văn hóa, khu thể thao thôn, tổ dân phố sẽ tổ chức hoạt động thu hút 70 – 75% tổng số dân trên địa bàn đến sinh hoạt (khu vực miền núi là 55 - 65%) trong đó dành tối thiểu 30% thời gian sử dụng trong năm để tổ chức các hoạt động vui chơi giải trí cho trẻ em và người cao tuổi. Phấn đấu mỗi thôn, tổ dân phố thành lập được 1-2 CLB văn hóa, văn nghệ, TDTT, gia đình và duy trì hoạt động có hiệu quả.
Hàng năm có 100% cán bộ làm công tác văn hóa, thể thao, người quản lý Trung tâm văn hóa từ cấp huyện, cấp xã, thôn, tổ dân phố được tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ về quản lý, tổ chức các hoạt động tại các thiết chế văn hóa, thể thao.
Nhiệm vụ, giải pháp cần thực hiện
Một trong những nhiệm vụ trọng tâm, đó là tập trung tăng cường hoạt động tuyên truyền giáo dục, phổ biến, quán triệt quan điểm chỉ đạo, lãnh đạo của Đảng đến đảng viên và nhân dân Nghị quyết Trung ương 9 (khoá XI) về xây dựng văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước; tuyên truyền, phổ biến các chính sách nhằm khuyến khích, tạo điều kiện phát triển đa dạng các loại hình văn hóa, TDTT. Đẩy mạnh công tác phối hợp giữa các ngành, đoàn thể để xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. Đưa mục tiêu phát triển văn hóa cơ sở, phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao vào Nghị quyết, kế hoạch của các cấp ủy Đảng, chính quyền để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện.
Đa dạng hóa các loại hình Văn hóa, văn nghệ thể dục thể thao; Hàng năm xây dựng kế hoạch, chương trình hoạt động hàng năm trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hoá văn nghệ; TDTT quần chúng; các cuộc giao lưu, liên hoan, hội diễn văn nghệ; tổ chức giao hữu, tham gia thi đấu một số môn thể thao; duy trì hoạt động và nhân rộng các loại hình hoạt động văn hóa, thể thao tiêu biểu, Câu lạc bộ, nhóm sở thích; phát hiện bồi dưỡng năng khiếu văn hóa văn nghệ, thể dục, thể thao và các hoạt động vui chơi, giải trí cho thiếu niên, nhi đồng, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao trên địa bàn tỉnh.
Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho người quản lý Nhà văn hóa thôn, tổ dân phố. Thực hiện đảm bảo chế độ, chính sách đối với cán bộ làm công tác văn hóa, thể thao cơ sở.
Hỗ trợ kinh phí mua sắm, lắp đặt dụng cụ thể thao ngoài trời tại các Trung tâm Văn hóa - Thể thao cấp xã, phường, thị trấn, Nhà văn hóa, khu thể thao thôn, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh. Tăng cường các giải pháp về thực hiện xã hội hóa, UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành liên quan, phối hợp hướng dẫn để giải quyết những khó khăn vướng mắc về pháp lý, theo hướng tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân ngoài công lập tham gia vào liên doanh, liên kết đầu tư, xây dựng, quản lý, khai thác các hoạt động văn hóa, TDTT như: sân bóng đá mi ni, nhà thi đấu tập luyện TDTT, bể bơi…nhằm tránh lãng phí và thu hút được đông đảo người dân đến tham gia luyện tập.
KC