Trước những thành công đạt được, ASEAN đã nhất trí về nguyên tắc gia hạn Biên bản ghi nhớ, mở ra giai đoạn hợp tác mới với trọng tâm là sự tuân thủ nghiêm ngặt và xây dựng mạng lưới tình báo.
Hợp tác ASEAN-WADA: Nâng cao năng lực chống doping khu vực
Kết quả Triển khai Biên bản ghi nhớ (2022-2025): Nền tảng tuân thủ và độc lập
Trong giai đoạn này, sự hợp tác giữa WADA và các quốc gia thành viên ASEAN, thông qua Tổ chức chống Doping khu vực Đông Nam Á (SEARADO), đã tập trung vào việc kiện toàn hóa các Tổ chức chống Doping quốc gia (NADO) độc lập.
Bà Mayumi Yaya Yamamoto - Giám đốc Văn phòng WADA châu Á/châu Đại Dương, cho biết sơ bộ về kết quả hợp tác giai đoạn 2022-2025, hướng tới mục tiêu xây dựng một môi trường thể thao trung thực, công bằng và không doping.
Một kết quả nổi bật là việc hướng dẫn và hỗ trợ 5 quốc gia thành viên thành lập các Tổ chức chống Doping quốc gia hoạt động độc lập. Tính đến nay, 5 quốc gia ASEAN đã vận hành NADO độc lập, 2 quốc gia khác được hỗ trợ kỹ thuật chuyên sâu. WADA phối hợp cùng Tổ chức phòng chống Doping khu vực (SEARADO) rà soát và hoàn thiện khung pháp lý tại các nước thành viên. Indonesia, Việt Nam và Malaysia hiện đã có hệ thống vận hành độc lập, trong khi Thái Lan, Philippines, Lào và Campuchia đang trong giai đoạn hoàn thiện tiêu chuẩn quốc tế.
Để đảm bảo năng lực thực thi, WADA đã tổ chức các khóa đào tạo trực tiếp mang tên Khung học tập & phát triển toàn cầu (GLDF). Hàng chục khóa đào tạo GLDF được tổ chức giúp cán bộ nâng cao kỹ năng điều tra, giám sát và thực thi quy định phòng chống doping. Các quốc gia thành viên đều được phân bổ suất đào tạo, ưu tiên tăng cường năng lực và tính bền vững của NADO trong các lĩnh vực chuyên môn, đặc biệt là Tình báo và Điều tra (I&I). Những hoạt động này đã đóng vai trò quan trọng trong việc hài hòa hóa khuôn khổ pháp lý quốc gia về chống doping với Bộ luật và Tiêu chuẩn quốc tế.
Định hướng hợp tác tiếp theo: triển khai Bộ luật 2027 và mạng lưới tình báo
Biên bản ghi nhớ hợp tác ASEAN - WADA ký ngày 14/3/2022 sẽ được gia hạn sau năm 2025, với các nội dung tập trung vào hỗ trợ các quốc gia xây dựng NADO độc lập, tuân thủ Bộ quy tắc phòng chống Doping thế giới (World Anti-Doping Code); đồng thời thúc đẩy giáo dục, đào tạo và nâng cao nhận thức cho VĐV, huấn luyện viên và cán bộ quản lý thể thao.
Giai đoạn hợp tác tiếp theo của ASEAN và WADA sẽ tập trung vào việc triển khai một loạt biện pháp nhằm cải thiện chương trình chống doping trong khu vực.
Mục tiêu quan trọng nhất là sự chuẩn bị và triển khai Bộ luật chống Doping thế giới năm 2027. Điều này đòi hỏi các quốc gia thành viên phải phê duyệt Bộ luật mới cùng các Tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời tiến hành sửa đổi và thông qua Luật chống Doping quốc gia. WADA đã chủ động liên hệ với các quốc gia để hỗ trợ quá trình sửa đổi luật này như một phần của Chương trình giám sát tuân thủ quốc gia (CISP), nhằm đảm bảo sự hài hòa hóa pháp lý và đảm bảo nguồn lực bền vững cho các Tổ chức chống Doping quốc gia.
Hai sự kiện quốc tế sắp tới gồm: Hội nghị Thế giới về phòng chống Doping tại Busan (Hàn Quốc, 12/2025) và Hội nghị Bộ trưởng Liên chính phủ AORIM tại Bắc Kinh (6/2026) sẽ là cơ hội để ASEAN khẳng định vai trò tiên phong trong nỗ lực xây dựng nền thể thao trong sạch.
Bên cạnh đó, việc xây dựng năng lực tình báo và điều tra sẽ là ưu tiên hàng đầu. Mở rộng mạng lưới tình báo và điều tra và đẩy mạnh chương trình hỗ trợ thực thi chính sách gắn với Công ước UNESCO về chống doping trong thể thao
Mục đích là tạo sự kết nối giữa Tổ chức chống Doping quốc gia và cơ quan thực thi pháp luật, hướng tới phát triển Mạng lưới tình báo và điều tra chống Doping toàn cầu (GAIIN). Quá trình hợp tác cũng sẽ thúc đẩy việc chia sẻ thông lệ và thông tin tốt giữa các quốc gia thành viên, bao gồm cả kinh nghiệm tình báo và điều tra, nhằm liên tục xây dựng năng lực chung.
Cuộc họp diễn ra dưới hình thức online
Vai trò của Việt Nam trong cuộc chiến chống Doping khu vực
Trung tâm phòng chống Doping Việt Nam (VADA) đã thể hiện vai trò chủ động và tích cực trong việc triển khai các ưu tiên của Biên bản ghi nhớ ASEAN-WADA.
Trong hợp tác với WADA, Trung tâm phòng chống Doping Việt Nam thường xuyên nhận được hướng dẫn và giám sát kỹ thuật để đảm bảo tuân thủ Bộ luật. Cán bộ Trung tâm phòng chống Doping Việt Nam đã tham gia các chương trình đào tạo toàn cầu (như đào tạo I&I, ADAMS), nâng cao năng lực chuyên môn. Sự hỗ trợ từ chuyên gia WADA đã giúp Trung tâm phòng chống Doping Việt Nam hoàn thiện và phê duyệt Luật chống Doping Việt Nam cập nhật, đặc biệt là Thông tư 01/2024 của Bộ VHTTDL, đồng thời củng cố bộ máy để tiến tới sự độc lập trong hoạt động.
Trung tâm phòng chống Doping Việt Nam cũng là thành viên tích cực của Tổ chức phòng chống Doping khu vực, góp phần hài hòa hóa các tiêu chuẩn khu vực thông qua việc đào tạo và tái công nhận HLV (DCO) và Cán bộ Lấy máu (BCO).
Một mô hình hợp tác đáng chú ý là Thỏa thuận hợp tác Dự án VADA-CHINADA (Cơ quan phòng, chống Doping Trung Quốc) (2023–2026), được WADA khởi xướng và Tổ chức phòng chống Doping khu vực hỗ trợ.
Sáng kiến này đã giúp Trung tâm phòng chống Doping Việt Nam: Triển khai Luật chống Doping quốc gia được WADA phê duyệt; Thành lập Ủy ban quản lý kết quả và TUE độc lập; Nâng cao năng lực nhân viên chống doping.
Sự hợp tác này không chỉ tăng cường năng lực phòng chống doping của Việt Nam mà còn là hình mẫu cho hợp tác ASEAN.
Trung tâm phòng chống Doping Việt Nam sẽ chia sẻ những thành tựu này tại Hội nghị Bộ trưởng Thể thao ASEAN lần thứ 8 (AMMS-8) sắp tới tại Việt Nam, khẳng định vai trò tiên phong của quốc gia trong việc xây dựng một cộng đồng thể thao ASEAN minh bạch và công bằng.
A.T, ảnh Quý Lượng