World Cup 2022 và công nghệ số

Cho đến World Cup 2022, giải đấu này đã 22 lần tổ chức. Theo sự phát triển của công nghệ, bóng đá cũng đã chuyển đổi rất nhanh trong những giải đấu gần đây.

Tại World Cup 2022, nước chủ nhà Qatar lần đầu tiên đưa những công nghệ mới vào các trận đấu. Đó là hệ thống bắt việt vị bán tự động (SAOT) hay ứng dụng theo dõi hiệu suất cầu thủ. Trong đó, công nghệ xác định việt vị bán tự động là một trong những cải tiến mới mẻ trong kỳ World Cup lần này.

Đây là công nghệ sử dụng 12 camera theo dõi chuyên dụng được gắn bên dưới mái vòm ở từng sân vận động để theo dõi quả bóng cũng như các cầu thủ. Với 29 điểm dữ liệu được thu thập liên tục từ những cầu thủ cùng với tốc độ phân tích 50 lần/giây, SAOT dễ dàng tính toán chính xác vị trí từng cầu thủ trên sân và hoạt động của các bộ phận có thể dẫn đến tình huống việt vị.

Ngoài ra, quả bóng Al Rihla của World Cup 2022 còn được Hãng Adidas thiết kế đặc biệt để phát hiện nhanh chóng các trường hợp việt vị (mỗi trái bóng do Adidas sản xuất có chứa bộ cảm biến IMU -đơn vị đo quán tính đặt ở trung tâm). Dù vậy, để đưa ra quyết định cuối cùng, tổ trọng tài VAR sẽ tiếp tục thực hiện thêm thao tác kiểm tra thủ công.

Sau đó họ sẽ thông báo kết quả cho trọng tài chính. Quá trình này dù diễn ra nhanh chóng nhưng vẫn giúp các quyết định việt vị được đưa ra chính xác hơn. Sau khi quyết định việt vị được xác nhận, các điểm dữ liệu đã sử dụng để bắt lỗi sẽ được mô phỏng lại bằng hình ảnh chuyển động 3D với đầy đủ chi tiết, từ vị trí của cầu thủ đến lằn ranh việt vị.

Hình ảnh 3D này sẽ luôn hiển thị ở những góc nhìn tốt nhất tại một tình huống việt vị. Sau đó, nó sẽ được chiếu trên màn hình khổng lồ trong sân vận động đồng thời được phát trên truyền hình.

Theo FIFA, những quyết định việt vị từ SAOT sẽ chính xác hơn và nhanh hơn so với việc chỉ áp dụng VAR.

Nói về độ chính xác, cựu trọng tài Collina quả quyết công nghệ bắt việt vị bán tự động cũng tương đồng với công nghệ goal-line chuyên xác định bóng đã qua vạch cầu môn hay chưa. Khi công nghệ goal-line đã nhận được những phản hồi tích cực thì công nghệ bắt việt vị bán tự động cũng sẽ được mọi người vui vẻ chấp nhận.

Trước đó, tại World Cup 2018, công nghệ video hỗ trợ trọng tài (VAR) được áp dụng. Về cơ bản, công nghệ này hỗ trợ trọng tài đưa ra những quyết định chính xác hoặc sửa sai cho trọng tài làm nhiệm vụ trên sân thông qua các đoạn băng quay chậm.

Trước đó nữa, công nghệ xác định bàn thắng qua vạch gôn (Goal-Line) lần đầu được sử dụng tại World Cup 2014 và liên tục được cập nhật qua các năm. Tại Qatar năm nay, mỗi hệ thống Goal-Line trên sân vận động sẽ xử lý dữ liệu bằng 14 camera tốc độ cao đặt tại sân và gắn dưới mái che. Dữ liệu khi này được sử dụng nhằm mô phỏng trực quan cho người xem thông qua ti vi hoặc trong sân vận động. 

Có thể nói, cùng với sự phát triển của công nghệ, luật chơi bóng đá cũng đã cải tiến rất nhanh. Mục tiêu mà FIFA là hướng tới sự công bằng, khách quan và không để đội bóng nào chịu thiệt.

Giờ đây, nhiều người đã quen với việc khán giả vừa reo hò vui mừng bàn thắng đã phải chưng hửng vì trọng tài không công nhận pha ghi bàn vào lưới đối phương sau khi được máy móc và công nghệ hỗ trợ.

Ví dụ như Argentina 3 lần bị từ chối bàn thắng trong trận đấu với Saudi Arabia vì lỗi việt vị. Nếu không có công nghệ mới, đội bóng xứ Tango thậm chí đã có thể thắng đậm ở trận mở màn World Cup 2022.

Hay như trong trận đấu giữa Thụy Sĩ và Brazil, công nghệ hỗ trợ trọng tài một lần nữa “phá tan” bữa tiệc của người hâm mộ. Phút thứ 64, nhờ nỗ lực của Richarlison, Rodrygo có bóng. Anh chuyền cho Casemiro, để mở bóng sang trái, tới chân Vinicius. Bất chấp nỗ lực xoạc bóng của Elvedi, Vinicius thoát sâu xuống, đánh bại thủ môn Sommer. Ghi bàn cho Brazil. Trong khi Vinicius và đồng đội đang phấn khích ăn mừng, VAR và SAOT lừng lững chen vào, chặn đứng niềm vui. Sau khi tham khảo tổ trọng tài VAR, trọng tài đã từ chối công nhận bàn thắng cho các vũ công samba vì Richarlison đã ở vị trí việt vị trước khi lao về nhận bóng.

Tất nhiên, việc đưa công nghệ số vào bóng đá cho đến nay vẫn còn nhiều tranh cãi. Cách can thiệp của máy móc, công nghệ, rồi chuyển tải đến trọng tài đã liên tục làm ngắt quãng trận đấu và vì thế nó cũng ngắt cảm xúc của người xem.  Vì thế, với những người tận hưởng bóng đá bằng cảm xúc, thì họ vẫn không mong muốn sự tác động của máy móc trên sân cỏ.

Trần Nhu (th)

NCS Bùi Ngọc Anh bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ cấp Viện Dấu ấn 25 năm Internet Việt Nam