Hoạt động thể thao thường xuyên giúp giảm thiểu bệnh mãn tính

Ít hoạt động thể chất làm tăng nguy cơ ung thư. Mặc dù tập thể dục quá mức và tập luyện quá sức có thể tác động xấu đến kết quả điều trị và chất lượng cuộc sống, nhưng thực hiện các bài tập, hoạt động thể chất vừa phải thường xuyên có thể mang lại những tác dụng có lợi toàn thân như cải thiện chức năng sinh lý, giảm nguy cơ mắc và tái phát ung thư cũng như chất lượng cuộc sống tốt hơn.

Mỗi người nên dành ít nhất 30 phút/ngày để tập luyện thể thao nâng cao sức khỏe (Ảnh: T.N)

Hoạt động thể dục thể thao thường xuyên rất quan trọng đối với sức khoẻ và hạnh phúc của mọi người ở mọi lứa tuổi. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng hầu như tất cả mọi cá nhân đều có thể được hưởng lợi từ việc hoạt động thể dục thường xuyên.

Hoạt động thể chất thường xuyên đã được chứng minh là làm giảm tình trạng bệnh tật và tử vong do nhiều bệnh mãn tính. Hàng triệu người Mỹ bị bệnh mãn tính có thể được phòng ngừa hoặc cải thiện sức khỏe thông qua hoạt động thể dục thường xuyên.

Trong một nghiên cứu năm 1993, 14 % tất cả các ca tử vong ở Hoa Kỳ được cho là do thói quen và chế độ ăn uống. Một nghiên cứu khác chỉ ra rằng 23% những người không thường xuyên vận động mắc các bệnh mãn tính nghiêm trọng. Ví dụ, hoạt động thể chất làm giảm nguy cơ tử vong vì bệnh lý tim mạch, tiểu đường, ung thư ruột kết và huyết áp cao. Tính trung bình, những người có hoạt động thể chất tích cực sống lâu hơn những người không hoạt động.

Theo các nghiên cứu đã được Hoa Kỳ công bố thì khoảng một phần ba số người trên 65 tuổi có thói quen ít vận động. Phụ nữ lớn tuổi thường ít vận động cơ thể hơn so với nam giới lớn tuổi. 54% nam giới và 66% phụ nữ từ 75 tuổi trở lên không tham gia hoạt động thể dục vào thời gian rỗi. Nhìn chung, những người Mỹ gốc Phi lớn tuổi ít hoạt động hơn những người da trắng lớn tuổi. Vào giữa những năm 1990, 37% người da trắng tuổi từ 75 trở lên cho biết họ không hoạt động thể chất trong thời gian rảnh rỗi, so với 59% đàn ông Mỹ gốc Phi tuổi từ 75 trở lên; 47% phụ nữ da trắng tuổi từ 75 trở lên cho biết họ không hoạt động thể chất trong thời gian rảnh rỗi, so với 60% phụ nữ gốc Phi 75 tuổi trở lên.

Hơn một phần ba số thanh thiếu niên ở các lớp 9 - 12 không thường xuyên tham gia các hoạt động thể lực. Hơn nữa, 43% học sinh lớp 9 - 12 xem truyền hình trên hai giờ mỗi ngày. Hoạt động thể lực giảm đáng kể trong suốt thời niên thiếu, và các em gái rõ ràng là ít có khả năng tham gia thường xuyên các hoạt động thể lực mạnh mẽ so với các em nam.

Tham gia hoạt động thể lực thường xuyên - ít nhất là 30 phút hoạt động ở mức độ vừa phải ít nhất 5 ngày mỗi tuần hoặc 20 phút hoạt động thể lực mạnh ít nhất ba lần một tuần là rất quan trọng để duy trì trạng thái sức khoẻ tốt. Hoạt động thể lực thường xuyên tạo ra những tác động có lợi trên hầu hết các hệ thống cơ quan (nếu không phải là tất cả), và do đó giúp ngăn ngừa một loạt các vấn đề sức khoẻ và bệnh tật. Mọi người ở mọi lứa tuổi, cả nam và nữ, đều thu được lợi ích đáng kể về sức khoẻ từ hoạt động thể lực.

Hoạt động thể chất thường xuyên cũng rất quan trọng để duy trì sức mạnh cơ bắp, cấu trúc khớp, chức năng hoạt động khớp và sức khoẻ của xương. Các bài tập thể lực với tạ là cần thiết cho sự phát triển bình thường của bộ xương trong thời thơ ấu và thanh thiếu niên và duy trì khối lượng xương tối đa ở người trưởng thành trẻ tuổi. Đối với phụ nữ sau mãn kinh, tập thể dục, đặc biệt là tập sức mạnh cơ (có trở lực), có thể bảo vệ chống lại sự giảm khối lượng xương.

Tuy nhiên, dữ liệu về tác động của tập thể dục đối với tình trạng mất xương sau mãn kinh không rõ ràng và thời gian can thiệp (ví dụ như giai đoạn chuyển tiếp sang mãn kinh) có thể ảnh hưởng đến phản ứng này. Bất kể, hoạt động thể chất bao gồm bài tập sức mạnh cơ bắp đều có tác dụng bảo vệ khỏi bị ngã và gãy xương ở người cao tuổi, có thể là do sự gia tăng sức mạnh cơ bắp và khả năng giữ thăng bằng. Ngoài ra, hoạt động thể chất có thể có lợi cho nhiều người bị viêm khớp.

Hoạt động thể chất thường xuyên có thể giúp cải thiện cuộc sống của những người trẻ ngoài những tác động của nó đối với sức khoẻ thể chất. Thông qua những ảnh hưởng của nó đối với sức khoẻ tinh thần, hoạt động thể chất có thể giúp tăng khả năng học tập của sinh viên.

Hoạt động thể chất thường xuyên làm giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do các rối loạn sức khoẻ tinh thần. Các rối loạn sức khoẻ tinh thần gây ra gánh nặng đáng kể cho y tế công cộng ở Mỹ và chúng là nguyên nhân chính gây ra tình trạng nằm viện và tàn tật. Các rối loạn về sức khoẻ tinh thần tiêu tốn khoảng 148 tỷ USD mỗi năm. Về tiềm năng, mức độ hoạt động thể chất đang gia tăng ở người Mỹ có thể làm giảm đáng kể chi phí y tế cho tình trạng sức khoẻ tinh thần.

Ở những người lớn bị rối loạn tình cảm, hoạt động thể chất có tác dụng có lợi trên triệu chứng trầm cảm và lo lắng. Nghiên cứu trên động vật cho thấy rằng luyện tập thể dục thể thao có thể kích thích sự phát triển của các tế bào não mới, tăng cường trí nhớ và thành tích học tập - "hai chức năng bị cản trở do trầm cảm".

Các nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh tính khả thi và hiệu quả của tập luyện thể dục thể thao như là một liệu pháp điều trị trầm cảm ở người cao tuổi. Hiện nay, các nhà điều tra của Viện nghiên cứu Sức khỏe Tâm thần Quốc gia (NIMH) đang tiến hành nghiên cứu so sánh hiệu quả của việc tập luyện thể dục aerobic tại nhà và có sự giám sát đối với việc sử dụng thuốc chống trầm cảm để giảm nhẹ tình trạng trầm cảm ở những nhóm này và làm giảm tỷ lệ tái phát.

Các nhà nghiên cứu khác của NIMH đang nghiên cứu liệu các mức độ luyện tập lớn hơn có thể dẫn đến sự cải thiện các triệu chứng nhiều hơn hay không. Hoạt động thể chất thường xuyên cũng cho thấy có sự nâng cao về phúc lợi.

Các tác động phòng ngừa của hoạt động thể chất đối với rối loạn tâm thần còn ít được nghiên cứu. Một vài nghiên cứu cho thấy hoạt động thể chất ngăn ngừa được bệnh trầm cảm. Nghiên cứu trong tương lai sẽ làm rõ mức độ hoạt động thể chất có thể thực sự có tác dụng bảo vệ, chống lại sự phát triển của bệnh trầm cảm.

Hoạt động thể chất thường xuyên cũng có thể làm giảm nguy cơ suy giảm nhận thức ở người lớn tuổi, mặc dù cần phải nghiên cứu thêm để làm rõ cơ chế tác động có thể có này. Trong số những người mắc bệnh tâm thần, hoạt động thể chấtdường như cải thiện được khả năng thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày.

Hiện tại, Mỹ đang tiến hành chương trình mục tiêu 10 năm nhằm cải thiện sức khỏe người dân, trong đó ưu tiên cho vấn đề luyện tập thể chất. Mỹ khuyến cáo mọi người cần tập luyện thể dục thể thao nhiều hơn. Không nhất thiết phải đến những phòng tập thể dục chuyên dụng, những thay đổi nhỏ như đi xe đạp tới nơi làm việc, leo cầu thang bộ…cũng phần nào đó cải thiện sức khỏe của bản thân. Hoặc mỗi người có thể tập các bài tập nhanh và mạnh hơn như chạy, bơi lội hoặc các môn thể thao cường độ mạnh khác.

Tập thể dục là một trong những cách hiệu quả nhất để cải thiện tình hình sức khỏe thể chất và tinh thần của mỗi người. Nó không chỉ giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc phải nhiều căn bệnh khác nhau, chống bệnh trầm cảm mà còn giữ cho trí nhớ minh mẫn khi về già.

Nếu kết hợp với chế độ ăn uống đầy đủ và cân bằng dinh dưỡng, hoạt động thể chất sẽ giúp chuyển hóa năng lượng và là chìa khóa để duy trì cân nặng hợp lý. Để duy trì cân nặng tối ưu, phải có sự cân bằng giữa lượng calo ăn vào và lượng calo tiêu hao thông qua hoạt động trao đổi chất và thể chất. Mặc dù thừa cân và béo phì là do nhiều yếu tố, ở hầu hết các cá nhân, sự tăng cân là do kết hợp từ việc tiêu thụ calo dư thừa và hoạt động thể chất không đầy đủ.

T.Nhu (t/h)